ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΩΝ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΕΩΝ - ΜΜΕ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

10/12/2013                                                                                                                                                                                                                        

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΜΕ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ - ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ                    

ΜΜΕ: Μέσα μαζικής επικοινωνίας - δηλώνονται σαν σύγχρονα συστήματα επικοινωνίας και διανομής - που μεσολαβούν ανάμεσα σε ομάδες παραγωγής κουλτούρας και σε καταναλωτές κουλτούρας. Στα ΜΜΕ ανήκουν το Διαδίκτυο, η φωτογραφία, το Video, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, ο τύπος, τα βιβλία τσέπης κ.λπ.

Πώς η επικοινωνία των νέων στο Διαδίκτυο παράγει κουλτούρα-υποκουλτούρα: 

t knc? = τι κάνεις; kl ec? = καλά εσύ; kl = καλά 

8@ synant!8oume? = θα συναντηθούμε; niii = ναι bbb = άντε γειά

Καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι εκτίθενται στα ΜΜΕ. Έτσι από τη μία εξάγεται το συμπέρασμα ότι υπάρχει ένας εκδημοκρατισμός της κουλτούρας και από την άλλη εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μεταβληθεί σε απλούς καταναλωτές κουλτούρας που παράγεται από άλλους. 

ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ - ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑ και πως δύναται να παραχθεί: - Από τη εικονιστική δομή του ίδιου του “μέσου” (προϊόντος) μαζικής επικοινωνίας-κατανάλωσης. Το DESIGN του. Ή γενικότερα το PROFILE.

- Εξαιτίας των φαντασιακών – “εικονικών προσαρμογών” του “μέσου” και της ονοματολογίας που προσδίδει σ’ αυτές η εταιρεία που κατασκευάζει το “μέσον” (προϊόν).VIRTUAL REALITY.

- Από την ταύτιση και προσαρμογή του χρήστη στις ατέρμονες τεχνολογικές δυνατότητες του “μέσου” (προϊόντος). IDENTIFICATION.

- Τη μετατροπή του χρήστη σε παράλληλο εξάρτημα του “μέσου” (προϊόντος), πράγμα το οποίο τον μεταποιεί οργανικά. TRANSFORMATION.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ; Η ΜΗΠΩΣ ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ; 

Στον χώρο της εκπαίδευσης και στα “κέντρα” αποφάσεων εκπαιδευτικών προγραμμάτων παρατηρείται η ανάγκη αναζήτησης - όχι του γόνιμου και μοναδικού - που γεννιέται από την κάθε ξεχωριστή προσωπικότητα και τον τρόπο που αυτή αναπτύσσεται , αλλά της διαφορετικότητας - ως πρωτοτυπία - αποτέλεσμα μιας έξυπνης ιδέας. Μία πολιτισμική τάση που ξεκίνησε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ανδρώθηκε την δεκαετία του ’60 με την pop art (Η τέχνη για τον λαό, ή Η τέχνη του λαού, ή Η φτηνιάρικη τέχνη, ή καταναλώνω άρα υπάρχω). Μία τέχνη όπου κυριαρχεί το στοιχείο της αναλωσιμότητας, τα κοπιαρισμένα πορτραίτα της Marilyn Monroe από τον Andy Worhol, την coca cola και το όνειρο του αμερικάνικου τρόπου ζωής. Η “ΕΙΚΟΝΑ” της έξυπνης ιδέας που κοστίζει λίγο - αλλά αποφέρει μεγάλο κέρδος - και που θα άλλαζε την ζωή του καθενός, στοίχειωσε τον άνθρωπο ο οποίος έκτισε όλη την θεωρία της κοινωνιολογίας και επικοινωνιολογίας γύρω από αυτήν την “ΕΙΚΟΝΑ”. Πόσο αθώο ακούγεται το: μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις - είναι όμως αθώο; Η “ ΕΙΚΟΝΑ” αυτή γιγαντώθηκε και κατέκλισε όλο τον κόσμο ως απόρροια της Αμερικάνικης παραγωγής κουλτούρας, με βασικούς επιθετικούς άξονες την βιομηχανία του κινηματογράφου και της μουσικής. Έτσι η “ΕΙΚΟΝΑ”, που μην φανταστείτε ότι είναι κάτι συγκεκριμένο, σαν να λέμε made in USA, επέβαλλε μια αισθητική - ένα τρόπο ζωής. “Το καταπληκτικό με αυτή τη χώρα είναι ότι η Αμερική εγκαινίασε την παράδοση σύμφωνα με την οποία οι πλουσιότεροι καταναλωτές αγοράζουν ουσιαστικά τα ίδια πράγματα με τους φτωχότερους. Καθώς κοιτάζεις την τηλεόραση μπορείς να δεις μία coca cola και ξέρεις ότι ο Πρόεδρος πίνει coca cola, η Λιζ Τέιλορ πίνει coca cola και φαντάσου ότι κι εσύ μπορείς να πιείς. Μια coca cola είναι μια coca cola και όσα λεφτά κι αν δώσεις δεν μπορείς να πάρεις καλύτερη από εκείνη που πίνει ο αλήτης στη γωνία. Όλες οι coca cola είναι ίδιες και όλες είναι καλές. Η Λιζ Τειλορ το ξέρει, ο αλήτης το ξέρει ….και εσύ το ξέρεις”. - Από τη φιλοσοφία του Andy worhol.

H καθημερινή αναζήτηση ενός ονείρου και μιας δράσης, η οποία επηρέασε - a priori - κι ανάλογα, τον χαρακτήρα του κάθε ενός από εμάς. ( Η αισθητική επιβάλλεται: Adolfo Adorno ). Αυτή η αισθητική ταύτισε τη δημιουργία με το εφήμερο - fast food - και την καλλιέργεια της κουλτούρας, σε ότι αφορά την Ελληνική πραγματικότητα , την ταυτοποίησε με τα παράθυρα των talk shows και εκπομπών πρωινών café στην τηλεόραση.

ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ - ΟΙ “ΕΠΑΪΟΝΤΕΣ” 

Η ΠΕΡΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗ - ΚΑΙ Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Θωμά του Ακυϊνάτη : «Τα αισθήματα που διεγείρονται από μη καθαρές Τέχνες είναι κινητικά. Η αισθητική συγκίνηση είναι επομένως στατική. Ο νους κατακτάται και υψώνεται πάνω από την επιθυμία ή την αποστροφή». Δεν έχει σημασία αν κάποιος συμφωνεί ή δεν συμφωνεί με την θέση αυτή, αλλά το ότι: Το συμπέρασμα του Ακυϊνάτη μας βοηθά να αντιληφθούμε την άποψη που υπήρχε για την Αισθητική στην Αρχαία Ελλάδα και την μεταγενέστερη Αναγέννηση. ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚ ΔΙΑΜΈΤΡΟΥ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ. Επιμένω στη σημασία της Αισθητικής, γιατί η Αισθητική χαρακτηρίζει την κουλτούρα του ατόμου και σημειολογεί τον πολιτισμό της ομάδος. Η κουλτούρα είναι κάτι πιο βαθύ από τον Πολιτισμό, γιατί η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της προσωπικότητας - δηλαδή η κουλτούρα - χτίζει το άτομο και την ομάδα, και προσφέρει τη γνώση και την ανάγκη για να δημιουργηθεί Πολιτισμός. Αποτέλεσμα αυτού και εν τέλει, είναι να προηγείται ο πολιτισμός του γενετικού κώδικα. Αν όμως δεχθούμε ότι ο Πολιτισμός μπορεί να επιβάλλεται με τον οποιοδήποτε τρόπο - από μια ομάδα πάνω σε κάποια άλλη - δυναμικά - ή τυχαία - ή με μια Συστημική δράση - ποια θα ήταν η αντίληψη της έννοιας της Δημιουργίας και τι ποιότητας πολιτισμικές αξίες θα ετίθεντο μέσα στην ομάδα και κατ’ επέκταση θα ασκούσαν επίδραση πάνω στο άτομο;

Ενδεχομένως λοιπόν, οι καινοτόμες δράσεις που έχουν εισαχθεί στα σχολεία να είχαν τη δυνατότητα να παράγουν κάτι το δημιουργικό - τότε μόνον, όταν θα υπάρξει συμφωνία πάνω στον ορισμό της έννοιας της Δημιουργίας. Είναι o Ηνίοχος ή ένα έργο του Van Gogh δημιουργία; Εγώ λέω ότι δεν είναι. Ας οριστεί λοιπόν από τους ειδικούς - και συγκεκριμένα - τι νοείται δημιουργία στο χώρο του σχολείου. Έτσι ώστε να παρέχονται, σε όσους πραγματικά ενδιαφέρονται, τα ουσιώδη συστατικά στοιχεία, τα οποία θα τους οδηγήσουν σε θεμελιώδη συμπεράσματα - συγκρίνοντας δύο διαφορετικές σε περιεχόμενο έννοιες - αυτή της Δημιουργίας και του τι νοείται δημιουργία στο χώρο του σχολείου (προβληματίζομαι ιδιαιτέρως γιατί έχω ένα παιδί στο σχολείο).Ή μήπως η χρήση της προβολής παρουσίασης (power point) - προγραμμάτων επεξεργασίας εικόνας και οι πληροφορίες από το διαδίκτυο θα εισάγουν το κάθε παιδί στο χώρο της δημιουργίας; ή καλύτερα της δημιουργικής γνώσης; Αρκεί η βοήθεια ενός καθηγητή ο οποίος μπορεί να κάνει χρήση των πολυμέσων, για να χαρακτηρισθεί η δράση καινοτόμος; (Θα τρίζουν τα κόκκαλα του CLAUDE LEVI – STRAUSS

Στο λεξικό που υπογράφεται από τον Γ. Μπαμπινιώτη διαβάζουμε ότι: 

Δημιουργία είναι : Ότι προκύπτει ως αποτέλεσμα έμπνευσης και προσπάθειας, ιδιαίτερα όταν χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία στη σύλληψη και την εκτέλεση. Και Τέχνη: Η ελεύθερη Ανθρώπινη Δημιουργία που διέπεται από αισθητικούς κανόνες.

Κατά τον ΘΩΜΑ ΑΚΥΪΝΑΤΗ: «Τέχνη είναι η στάση του Ανθρώπου απέναντι στην αισθητή ή την νοητή ύλη για την πραγματοποίηση ενός αισθητικού σκοπού.» 

Συμπερασματικά, συγκρίνοντας τους ορισμούς των ίδιων εννοιών, από διαφορετικούς - και σε εποχή και σε αντίληψη - ανθρώπους, γίνεται φανερό ότι ο πρώτος τοποθετεί την Δημιουργία στη σφαίρα του φευγαλέου (έμπνευση), του χειρονακτικού (προσπάθεια), και του πρωτότυπου (έξυπνης ιδέας). Την δε Τέχνη την τοποθετεί στη σφαίρα του τυχαίου (ελεύθερη ανθρώπινη Δημιουργία). Τι σημαίνει ελεύθερη Δημιουργία; Αντίθετα παρατηρείστε και απολαύστε τη διατύπωση του Θωμά Ακυϊνάτη : 

«Τέχνη είναι η ΣΤΑΣΗ του Ανθρώπου απέναντι στην αισθητή ή την νοητή ύλη για την πραγματοποίηση – ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ - ενός αισθητικού σκοπού.» Η Δημιουργία λοιπόν, πρωταρχικό σκοπό έχει ένα αισθητικό αποτέλεσμα- κι όχι - όπως αναφέρεται στο λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη την πρωτοτυπία. 

“Ύλη και πνεύμα, χρεώθηκαν στον άνθρωπο. 

Ως έργα Τέχνης - υποκρύπτουν το τραγικό στοχείο. 

Κάτι που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό 

από κάποιον που ποτέ δεν απόκαμε, 

δημιουργώντας.” 

“Τελικά όλοι εμείς, έχοντας γίνει ανεξέλεγκτοι καταναλωτές, δειχνόμαστε ολοένα και λιγότερο ικανοί, ή μάλλον εντελώς ανίκανοι για Δημιουργία. Εν ονόματι λοιπόν της άγνοιας και της αφελούς ικανοποίησης να διασωθεί Αυτό, που κάποιοι αποκαλούν Τέχνη, βάζουμε τα παιδιά υπό το πρόσχημα της παιδαγωγικής μεταρρύθμισης να επιδίδονται σε ελκυστικές ασκήσεις. Ασκήσεις στις οποίες όλοι, και κυρίως οι ενήλικοι επιζητούν να βρουν την τέρψη, αλλά τίποτα άλλο.” (CLAUDE LEVI – STRAUSS: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟΣ). 

Λέγεται από τους “επαΐοντες” ότι : « Σκοπός των καινοτόμων δράσεων στα σχολεία είναι η αναβάθμιση της επαγγελματικής αυτονομίας των εκπαιδευτικών, η αναδιάρθρωση της κυρίαρχης σχολικής κουλτούρας…. κ.λπ.» . (Να τονίσω ξανά ότι είναι διαφορετική η έννοια της κουλτούρας και διαφορετική η έννοια του πολιτισμού). 

Και τι σημαίνει αναδιάρθρωση; και ας οριστεί η έννοια της κυρίαρχης σχολικής κουλτούρας, και ας γίνει γνωστό από ποιους έχει επιβληθεί. Μήπως η σχολική κουλτούρα είναι ο καθρέφτης της Ελληνικής κοινωνίας και του τρόπου που αντιμετωπίζει η ελληνική πολιτεία τον πολιτισμό γενικότερα; Γιατί ο Νεοέλληνας αρέσκεται να πληρώνει για να “μάθει” το παιδί του μουσική, αλλά στο χώρο του σχολείου απαξιώνει το μάθημα της Μουσικής και την ειδικότητα του μουσικού; Βέβαια άλλο η άποψη του “Έλληνα” Πλάτωνα για τη Μουσική και άλλο το πρώτο τραπέζι πίστα για τον Νεοέλληνα.

Παράδειγμα πολιτισμικής κουλτούρας: 

“Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να εκφράσω την πικρία μου για την λανθασμένη αντίληψη των αρχαιολόγων ότι μέσα στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, τα γλυπτά λούζονται στο φώς όπως στο ύπαιθρο, επειδή έχουν φωτισμό κατ’ έναντι, και ταυτόχρονα ,κάθετα, από την οροφή. Μαντεύω στην καθημερινότητα τους μια διάσταση υποτίμησης της Φύσης που είναι πηγή ζωής και έμπνευσης. Στο ύπαιθρο, η φωτεινή πηγή, ο ήλιος, είναι τόσο ψηλά, ώστε πάντοτε φωτίζει υπό γωνία. Εάν δεν ήταν έτσι, εμείς δεν θα είχαμε την σκιά μας, τα φυλλώματα των δένδρων θα ήταν τονικά νεκρά, έτσι όπως ισοπεδωμένα και νεκρά μας κοιτούν τα μαρμάρινα πρόσωπα σήμερα, ανέκφραστα, χωρίς τα λακκάκια που σχημάτιζαν τα αινιγματικά τους χαμόγελα στο παλιό Μουσείο, χωρίς τις ευαίσθητες φωτοσκιάσεις στα ρούχα, τα μάτια, το λαιμό. Είναι το πλάγιο φώς που καθιστά αντιληπτή για τον θεατή την πλαστική επιδίωξη του γλύπτη. Απέναντι στη θεϊκή αυτή γλυπτική, έχει συντελεστεί μία απέραντη αδικία”. Άννα Μοσχονά – Καλαμάρα, Γλύπτρια.

«Η κυρίαρχη σχολική κουλτούρα» ταυτίζει τη φαντασία με το τυχαίο. Στις μέρες μας, έχει δημιουργηθεί η λανθάνουσα αντίληψη ότι τραβώντας π.χ. ένα βιντεάκι με μία ψηφιακή μηχανή ( κατά προτίμηση την ακριβότερη της αγοράς ), παράγεται τέχνη και προκύπτει Σχολή ! αφού κάποιοι ενσωματώνουν την επιστημονική έννοια της αισθητικής στην άγνοια και στις όποιες σκηνοθετικές, υπαρξιακές και- εργασιακές τους ανησυχίες. Αυτή η επιφανειακή αντίληψη του περιβάλλοντος και των θεμάτων που επιλέγουμε να καταγράψουμε, κατακερματίζει και διαλύει την επίγνωση (γνώση σε βάθος) και μεταποιεί τον άνθρωπο σε άβουλο ον, ικανό να παράγει - μόνο αυτό που μπορεί να παραχθεί από το “μέσον”- και πάντα βάσει των προδιαγραφών που η εταιρία κατασκευής έχει εγκαταστήσει σε αυτό. Αποκαλύπτονται έτσι, οι κατ’ επίφαση δημοκρατικές παροχές του “μέσου” προς - τον Άνθρωπο - τον Πολίτη - τον καταναλωτή -καθώς παρέχουν την ίδια δυνατότητα εφαρμογής και υλοποίησης, εξαλείφοντας όμως τη διαφορετικότητα, και μετατρέποντας την προσωπική εμπειρία σε μια ομαδική και πανομοιότυπη εμπειρική γνώση. 

Για να καταλήξουμε κάπου, ας υπάρξει τουλάχιστον συμφωνία ότι στον χώρο της εκπαίδευσης δεν δημιουργείται κουλτούρα, γιατί δεν υπάρχει κουλτούρα γενικότερα. Όπως επίσης δεν καλλιεργείται και η φαντασία (το βασικότερο δεύτερο στην ιεραρχία για την εκπαίδευση) γιατί ακριβώς δεν υπάρχει κουλτούρα για να καλλιεργηθεί - η φαντασία.

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ 

Το αποτέλεσμα είναι το “μέσον” αυτό καθαυτό, να επιβάλλει ένα συγκεκριμένο τρόπο "δημιουργικής διαδικασίας", που δεν οδηγεί στη γνώση, παρά μόνο στη σύγχυση, αναιρώντας την φιλοσοφική και επιστημονική διάσταση μιας αυθεντικής εμπειρίας η οποία αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει στη γνώση και τη δημιουργική διαδικασία.Συγκεκριμένα, παρατηρούμε ότι όλα τα υποδείγματα για την υλοποίηση των καινοτόμων δράσεων στα σχολεία (οικονομικό - μαθηματικά μοντέλα) είναι αναπτυγμένα με μια εν σειρά - γραμμική διάταξηκαι αναφέρονται πάντα μέσα σε ορθογώνια πλαίσια, όπως ακριβώς και κατ’ ουσία, λαμβάνουμε και την όποια πληροφορία από το διαδίκτυο ( τώρα και στα σχολικά βιβλία ). Σε λίγα χρόνια, στον εγκέφαλο των παιδιών θα έχει καταγραφεί η εικόνα αυτή, που σημειολογικά θα σημαίνει πληροφορία - και οτιδήποτε άλλο ξένο προς την εικόνα αυτή θα μένει έξω από τον χώρο των αισθήσεων τους σαν κάτι το άχρηστο και αντιπαραγωγικό. Εξαιτίας λοιπόν της φιλοσοφίας του “φαίνεσθαι” θα μπορεί ο οποιοσδήποτε καθηγητής-δάσκαλος να αναλάβει την ερευνητική εργασία (project), με απώτερο σκοπό (κατ’ ανάγκη) να την παρουσιάσει και να την αναρτήσει στο διαδίκτυο. Γιατί έτσι έχει σχεδιαστεί η αναβάθμιση της επαγγελματικής αυτονομίας των εκπαιδευτικών. Πράγμα το οποίο ο κάθε εκπαιδευτικός θα πρέπει να αποδείξει. Ή έννοια λοιπόν της διαδικασίας, εκ κατασκευής της, θα έχει δευτερεύουσα σημασία αφού το φαίνεσθαι υπερέχει του περιεχομένου. Στη συνέχεια και καταληκτικά, θεωρείται αυτονόητο ότι ο καθηγητής - δάσκαλος θα πρέπει και να γνωρίζει τους νόμους της βιομηχανίας της εικόνας. Τους γνωρίζει; 

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ “ΜΑΘΗΜΑ”… 

Γνωρίζει όμως, γιατί η καταγραφή και η προβολή μιας εργασίας που συντελέστηκε, δημιουργούν εκ των πραγμάτων τις προϋποθέσεις συσκευασίας της εργασίας και την καθιστούν προϊόν; Γνωρίζει για ποιους λόγους το κουτί της coca cola είναι κόκκινο;Τι σημασία έχει αν π.χ., το θέμα του αναπτύσσεται στη διαγώνιο και τι είδους συναισθήματα διεγείρει κάθε φορά κάθε διαγώνιος; Για όποιον πραγματικά ενδιαφέρεται, υπάρχει και η επιστήμη της σημειολογίας. έχει μεγάλη σημασία λοιπόν να γνωρίζουν οι διδάσκοντες και διδασκόμενοι καταναλωτές κουλτούρας, γιατί τους αρέσει το Χ χρώμα, ή σχήμα, ή η τάδε κίνηση. Γιατί αν δεν γνωρίζουν, είναι μόνο καταναλωτές και ως τέτοιοι θα συνεχίσουν να παράγουν εικόνες, αγνοώντας ότι ποτέ δεν θα μπορέσουν να απαλλαγούν, από το ρόλο του καταναλωτή, που τους έχει ορισθεί. Γιατί η γνώση προϋποθέτει την συνείδηση του περιβάλλοντος (όχι μόνο του φυσικού) και πρωτίστως του «εαυτού».

Σε όλα τα σχολεία λοιπόν, και με την καθοδήγηση των καθηγητών, τα παιδιά δημιουργούν ομάδες, κάνουν βιντεοσκοπήσεις, παίρνουν συνεντεύξεις, ηχογραφούν στα κινητά τους κ.λπ. - ενέργειες με ομαδικό χαρακτήρα - που ναι μεν, από τη μια διαφαίνεται ότι με την μέθοδο αυτή το άτομο μαθαίνει να λειτουργεί ομαδικά - από την άλλη, επειδή ακριβώς το “μέσον” ή τα “μέσα”, είναι τα αυτά προς όλους, άρα και οι παρεχόμενες δυνατότητες οι αυτές προς όλους, καθορίζονται επακριβώς, τόσο η διαδικασία όσο και το παραγόμενο αποτέλεσμα. Μήπως όλα αυτά σας θυμίζουν την ταινία “Μοντέρνοι Καιροί” του Charlie Chaplin; Τα πάντα ταυτίζονται με το ίδιο το “μέσον”. Το τελικό Αισθητικό (“φαίνεσθαι”) αποτέλεσμα εξαρτάται από ένα ερασιτεχνικό μοντάζ, μιας τυχαίας καταγραφής ενστικτωδών και ανάλογων προς το επίπεδο γνώσης του καθενός, παρατηρήσεων ενός “κάποιου περιβάλλοντος”.

TO ARTIFACT, ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 

“Το τέχνημα (artifact) εκφράζει την κεντρική θέση της Ερευνητικής Εργασίας και μπορεί να έχει την μορφή κατασκευής, καλλιτεχνικής σύνθεσης, δισδιάστατης η τρισδιάστατης αναπαράστασης, κολλάζ, αφίσας, βίντεο, φιλμ, δρώμενου για την έκφραση κάποιας κεντρικής ιδέες, η την ανάδειξη κάποιου ζητήματος. Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες το τέχνημα δεν είναι απλή έκφραση της ερευνητικής εργασίας αλλά το κύριο μέρος της εργασίας. Πρόκειται συνήθως για πολύπλοκες κατασκευές της σύγχρονης τεχνολογίας, ψηφιακής και μη, τις οποίες, όμως, θα συνοδεύει κείμενο που θα εξηγεί αναλυτικά τη σκοπιμότητα της κατασκευής, τις θεωρητικές βάσεις στις οποίες στηρίχτηκε η κατασκευή και πως αυτές επιλέχθηκαν, τα δυνατά σημεία της κατασκευής και τα αδύνατα που πρέπει να βελτιωθούν, τη σπουδαιότητα του τεχνήματος από κατασκευαστικής και από χρηστικής πλευράς και τη σημασία για τα άτομα και το σύνολο. Την έκθεση θα συμπληρώνει και ένας«ΟδηγόςΧρήσης».” Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο - σελίδα 23 Ηλίας Γ. Ματσαγγούρας, Επιστημονικός Υπεύθυνος. Συμμετέχουν: Δημήτρης Ευθυμίου καθ. Εικαστικών, Κατερίνα Μπαζίγου Φιλόλογος, Άννα Μπαράτση, Χημικός, Θεόδωρος Πετρέσκου, Μαθηματικός, Κωνσταντίνα Σχίζα Φυσικός. 

Α) “Το τέχνημα (artifact) εκφράζει την κεντρική θέση της Ερευνητικής Εργασίας……” 

Τι είναι το τέχνημα; Το τέχνημα είναι το οτιδήποτε. Ότι μπορεί να προκύψει από μια οποιαδήποτε έντεχνη εργασία.

Παράδειγμα: ένα κέντημα, μια αφίσα, η κατασκευή μιας ιστοσελίδας κ.λπ. είναι τέχνημα -τεχνούργημα. Άρα αφού το τέχνημα εκφράζει την κεντρική θέση της ερευνητικής εργασίας, ο οποιοσδήποτε, με τον οποιοδήποτε, έντεχνο τρόπο, μπορεί να εισάγει τον εκπαιδευόμενο στη διαδικασία μιας εφαρμοσμένης ενασχόλησης, η οποία θα μπορεί να είναι είτε απλή έκφραση της ερευνητικής εργασίας είτε το κύριο μέρος της εργασίας. Ακόμα και αν, η ερευνητική εργασία είχε καθαρά θεωρητικό χαρακτήρα και απουσίαζε το τέχνημα - δηλαδή η μορφοποιημένη ύλη - η κατ’ ανάγκη και μονοδρομημένη παρουσίαση της ερευνητικής εργασίας π.χ. με power point, θα αποδυνάμωνε τη θεωρητική διαδικασία και θα καθιστούσε τη θεωρητική πράξη “εικόνα” . Παράδειγμα: Ο λόγος ενός ομιλητή στο ραδιόφωνο είναι πιο διεισδυτικός, και έτσι μπορεί να αξιολογηθεί άμεσα και σε βάθος από τον ακροατή - γιατί ο ακροατής δημιουργεί τις δικές του εικόνες, τις οποίες και ταυτοποιεί με τον καθαρά ηχητικό λόγο του ομιλούντος. Το αντίθετο, εάν κάποιος παρουσιάζεται σε μια εκπομπή στην τηλεόραση,

όσο ενδιαφέροντα και να είναι αυτά που λέει, ο λόγος του πάντα θα υπολείπεται της εικόνας. Και ειδικά έναντι στην εικόνα που είναι εύκολη στην παραγωγή, ή για να γίνει πιο ξεκάθαρο - απέναντι σε μια φτηνή εικόνα.

Ποτέ και πουθενά δεν υπάρχει ένας συνειδητά επιστημονικός διαχωρισμός ανάμεσα στις έννοιες της Τέχνης και του τεχνήματος. Η Τέχνη - Λόγος είναι μία πρωταρχική έννοια, ενώ το τέχνημα, παράγωγο της Τέχνης – πρωταρχικού Λόγου είναι αποτέλεσμα εφαρμοσμένων διεργασιών. 

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο όχι μόνο δεν διαχωρίζει τις δύο έννοιες, αλλά τουναντίον, αφήνει να διαφανεί ότι η αγγλική λέξη artifact, που είναι παράγωγη της λέξης art , προηγείται ιστορικά και υπερέχει κατά το περιεχόμενο. Έτσι η σημασία του υποπροϊόντος αναγάγεται σε πρωταρχική έννοια με συνέπεια τελικά την Παραγωγή Υποκουλτούρας.

Ερώτημα 1ον: Ο Δαυίδ του Μιχαήλ Αγγέλλου είναι έργο Τέχνης ή τέχνημα; 

Ερώτημα 2ον: Η Madonna και η lady Gaga αντιπροσωπεύουν Την τέχνη ή το τέχνημα; Άραγε η τέχνη του θεάματος που εντάσσεται; 

Ερώτημα 3ον: Ο Εμπεδοκλής και ο Ηράκλειτος ανήκουν στην Τέχνη ή στα τεχνήματα;

Β) “Το τέχνημα μπορεί να έχει την μορφή κατασκευής, καλλιτεχνικής σύνθεσης, δισδιάστατης η τρισδιάστατης αναπαράστασης, κολλάζ, αφίσας, βίντεο, φιλμ, δρώμενου για την έκφραση κάποιας κεντρικής ιδέες, η την ανάδειξη κάποιου ζητήματος….” Όλες αυτές οι μορφές του τεχνήματος, που ουσιαστικά αφορούν την παραγωγή δισδιάστατης ή τρισδιάστατης εικόνας, έχουν απασχολήσει εκατοντάδες ερευνητές - επιστήμονες και κατατάσσονται είτε στο χώρο της παραγωγής μαζικής κουλτούρας είτε στο χώρο της Τέχνης. Και ενώ οι αναλύσεις τους είναι καταγεγραμμένες και εμπεριέχονται σε τόμους βιβλίων, τώρα αποτελούν ένα συνονθύλευμα, εννοιών, ομογενοποιημένων σε μία και μοναδική λέξη: project. Έτσι »Κάθε τι αρχέγονο λειαίνεται στα γρήγορα για να φανεί πως είναι από καιρό οικείο. Κάθε τι με αγώνα κατακτημένο γίνεται του χεριού μας.»Και εν τέλει ο μαθητής θα επιλέξει κάποια από τις ερευνητικές εργασίες που θα του προταθούν, αγνοώντας παντελώς το γιατί και το πώς. Και μετά τον επόμενο και τον μεθεπόμενο χρόνο τι; Κάποιο άλλο τέχνημα και πάει λέγοντας. Άραγε τι παράγεται από τέτοιου είδους διεργασίες; ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, Η ΜΗΠΩΣ ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑ;

Υπάρχει όμως και συνέχεια.

Γ) “Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες το τέχνημα δεν είναι απλή έκφραση της ερευνητικής εργασίας αλλά το κύριο μέρος της εργασίας. Πρόκειται συνήθως για πολύπλοκες κατασκευές της σύγχρονης τεχνολογίας, ψηφιακής και μη, τις οποίες, όμως, θα συνοδεύει κείμενο που θα εξηγεί αναλυτικά τη σκοπιμότητα της κατασκευής, τις θεωρητικές βάσεις στις οποίες στηρίχτηκε η κατασκευή και πως αυτές επιλέχθηκαν, τα δυνατά σημεία της κατασκευής και τα αδύνατα που πρέπει να βελτιωθούν, τη σπουδαιότητα του τεχνήματος από κατασκευαστικής και από χρηστικής πλευράς και τη σημασία για τα άτομα και το σύνολο. Την έκθεση θα συμπληρώνει και ένας «Οδηγός Χρήσης».” Προφανώς ένα τέχνημα τέτοιας κλίμακας, όσον αφορά την πολυπλοκότητα και τη σοβαρότητα της κατασκευής, θα πρέπει κατ’ αρχάς να είναι σχεδιασμένο, βάσει των επιστημονικών κανόνων που διέπουν τις υλοποιήσεις τεχνικών έργων και τις εφαρμογές τους. Ο γραμμικός σχεδιασμός του Έργου, είτε πρόκειται για Αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, είτε για μηχανολογικό, είτε για ηλεκτρολογικό κ.λπ., είναι προϋπόθεση της κατασκευαστικής τελείωσης του Έργου. Δεν υπάρχει σε ανεπτυγμένο κράτος στο κόσμο, βιομηχανική μονάδα που να παράγει προϊόντα, τα οποία δεν είναι μελετημένα και αποτυπωμένα γραμμικά, σε επιφάνεια φύλλου χαρτιού. Σχεδιασμένα δηλαδή από το τμήμα σχεδιασμού της εταιρίας ή από ανάλογο τεχνικό γραφείο. Εκτός εάν η υλοποίηση και παραγωγή έργου, ή γενικότερα ενός προϊόντος, είναι μια τυχαία προσπάθεια, για την οποία - όλοι και για κάθε φορά - ελπίζουν να έχει επιτυχή κατάληξη. Ποιά λοιπόν η σκοπιμότητα, μιας τέτοιας μορφής προγραμματισμένης ενέργειας, δηλαδή της αποπομπής των μαθημάτων του Σχεδίου από το Λύκειο; Ή μήπως ως αντικείμενα και περιεχόμενα γνώσης είναι κατώτερα από τις εφαρμογές των projects; ή υπάρχει σκέψη ενσωμάτωση τους στις ερευνητικές εργασίες; Και από ποιους; 

Φαίνεται λοιπόν ότι η Αρχιτεκτονική επιστήμη - δηλαδή η σύνθετη έννοια που παράγεται από το ( Αρχή + Τέκτων ) - και το “τέχνημα” που αυτή η διαχρονική σύζευξη επιστήμης και τέχνης (δηλαδή η Αρχιτεκτονική) μπορεί να παράγει, είναι κατώτερη ως φιλοσοφία από τη “φιλοσοφία” των projects και του “τεχνήματος” που αυτά δύναται να παράγουν. Δηλαδή για τα Ελληνικά σχολεία το περιεχόμενο της έννοιας ΑΡΧΗ + ΤΕΚΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΔΕΕΣΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΤΕΧΝΗΜΑΤΟΣ!!! 

Η πραγματικότητα καταδεικνύει τα παραπάνω, σε σχέση και με την αντίληψη που επικρατεί, όσον αφορά την ευκολία στην πρόσβαση, την κατοχή και την εφαρμογή της πληροφορίας, σε αυτό που παραδόξως έχει ταυτιστεί με την θεωρητική εργασία. Ο εκπαιδευόμενος μαθητής “κατεβάζει” από το Διαδίκτυο το κομμάτι της εργασίας που του αντιστοιχεί (σαν μέλος κάποιας ομάδας) το οποίο κομμάτι της εργασίας μεταφράζει και αυτόματα ( αν χρειαστεί ) στον υπολογιστή (!!) δημιουργώντας μια καινούργια Ελληνική γλώσσα. 

Τελικά μήπως ο βασικότερος “ δημιουργικός” σκοπός των αποκαλούμενων projects, δηλαδή σε ακριβή μετάφραση: προγραμμάτων - τεχνικών έργων - εφαρμογών - είναι η επίφαση της δημιουργίας; Μήπως αυτό σημαίνει ότι στόχος των projects είναι η εισαγωγή των εκπαιδευόμενων στο management; Δηλαδή στη προαγωγή, τη προώθηση, την ώθηση, τη διαφήμιση, τη βιτρίνα, την εικόνα; - αγγλιστί το promotion; Βασικά συστατικά στοιχεία του management, του οποίου ζητούμενος σκοπός είναι η “δημιουργία” μιας ελκυστικής εικόνας του προσφερόμενου προς τον καταναλωτή τελικού προϊόντος. Εξ’ ου και το νόημα και ο σκοπός του οδηγού χρήσης, κοινώς manual.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ποιό είναι το ζητούμενο και τι καταδεικνύεται: Τα πολυμέσα επιβάλλονται στην εκπαίδευση όχι ως εργαλεία με συγκεκριμένες λειτουργικές δυνατότητες, αλλά ως σκοπός που μετεξελίσσεται σε αυτοσκοπό - που είναι η ομαδοποίηση των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων. Ομαδοποίηση που εξυπηρετεί την παγκοσμοιοποιημένη αγορά εργασίας και το χρηματιστήριο αξιών της Ανθρώπινης ενέργειας. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι οι Έλληνες κληρονόμοι του Ηράκλειτου, του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, σήμερα είναι υποχείρια ενός «μηχανισμού παγκοσμιοποιημένης σκέψης» κι όχι διαχειριστές της «Ελεύθερης Σκέψης». Στη χώρα που γεννήθηκε ο ΛΟΓΟΣ, η λογική, η ανάλυση, η σύνθεση, η αφαίρεση, το χάος, ο μεγάκοσμος, ο μικρόκοσμος σήμερα μιλάμε για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης - Παραγωγής, στην εκπαίδευση. Και μάλιστα με όρους της Παγκόσμιας Αγοράς Εργασίας. Όροι που δεν είναι πια μόνο, ένα μέρος κάποιου γνωστικού αντικειμένου, αλλά ανελέητα μονοδιάστατα μηνύματα παραγωγής κουλτούρας - υποκουλτούρας - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗ ΜΝΉΜΗ των παιδιών. Το συμπέρασμα είναι ότι, οι "καινοτόμες δράσεις" στα σχολεία θα εισαγουν τους εκπαιδευτές και τους εκπαιδευόμενους σε έναν άλλο τρόπο αντιμετώπισης (ακόμα και από αυτούς τους ίδιους) της ίδιας της Υποκειμενικότητας τους, η οποία θα έχει να κάνει με μια "πραγματική" αγορά εργασίας και κατ' επέκταση με μία συγκεκριμένη εργασιακή σχέση, αφού το “Μέσο” θα είναι αυτό που θα καθορίζει την (οποιαδήποτε) ποιότητα της δημιουργικής διαδικασίας, αναιρώντας ουσιαστικά –και όσο αφορά τους διδάσκοντες - το ίδιο το περιεχόμενο του γνωστικού τους Αντικειμένου. 

Η Αίγλη του Μοναδικού, Η Παρουσία στο Χρόνο, στο Χώρο, θα εξαλειφθούν από το “Μέσον” παραγωγής μαζικής κουλτούρας, το οποίο θα ισοπεδώσει κάθε μορφή Παράδοσης και Δημιουργίας, γιατί αυτό καθαυτό το Μέσον Δημιουργεί την πιο εύκολη και εύπεπτη Τέχνη - Την τέχνη της κατανάλωσης. Νομίζω είναι απόλυτα κατανοητό γιατί τα “ξέφτια” των εναπομεινάντων μαθημάτων, που έχουν ως αντικείμενο την Τέχνη, πρέπει πλέον να αποπεμφθούν από τα σχολεία. 

ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ 

Ο Άνθρωπος, χωρίς ποτέ κανείς να του επιβάλλει καινοτόμες δράσεις, δημιουργούσε έργα με αισθητική και φαντασία, παρατηρώντας ο ίδιος ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ (καταρχάς) το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον. 

"Πιστεύω ότι το σχέδιο πρέπει να διδάσκεται με σοβαρότητα ακόμα και στα δημοτικά σχολεία σαν ένα μέρος της γενικής εκπαίδευσης, όχι με σκοπό να παράγει ζωγράφους και γλύπτες, αλλά για να μάθουν τα παιδιά να κοιτούν, να χρησιμοποιούν τα μάτια τους… αυτό που έχει σημασία είναι ότι κοίταξαν έντονα κάτι, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα”.( Ο γλύπτης ΧΕΝΡΥ ΜΟΥΡ). 

Η προσπάθεια λοιπόν, να επιτευχθεί η αυθεντικότητα εκφράζεται από την «αποφασιστικότητα» (με την έννοια της δέσμευσης, της προσήλωσης). Αυτός είναι ο όρος τον οποίο ο Sartre μεταφράζει ως «engagement», και ο οποίος έχει περάσει στον αγγλοσαξονικό πολιτιστικό και πολιτικό λόγο ως «commitment»

“Το σκέπτεσθαι” είναι, στην ουσία, το “οράν”, το “παρατηρείν”. Ως αποτέλεσμα το Sein (ΕΙΝΑΙ) είναι κάτι που “γίνεται φανερό με το μάτι” (Vor-Augen-Sein). Martin Heidegger.

Ας επανέλθουμε όμως στο μοναδικό για τα σχολεία, κατοχυρωμένο από το Σύστημα και αποδεκτό από την κοινωνία, τρόπο φυσικής παρατήρησης (βλέπε κουλτούρα), ο οποίος δεν είναι άλλος απ’ αυτόν που εφαρμοζόταν και εφαρμόζεται, μόνο στο εργαστήριο των Φυσικών Επιστημών. Δηλαδή η παρατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος συντελείται κατά συνθήκη εντός του εργαστηρίου των φυσικών επιστημών. Άρα λοιπόν και εκ των πραγμάτων δεν θα μπορούσε να γίνει τίποτα άλλο “Νέο” για τα σχολεία, παρά να εισαχθούν τα ΜΜΕ στην εκπαίδευση. Γιατί το θέμα παραγωγής κουλτούρας δεν είναι ποιοτικό αλλά ποσοτικό. Δεν είναι τυχαίο που ο θετικισμός και οι οικονομικοί όροι έχουν κατακτήσει το καθημερινό λεξιλόγιο. Με την εισβολή των πολυμέσων στα σχολεία η σημασία της «εσωτερικής» παρατήρησης θα εκδιωχτεί και θα αντικατασταθεί από απόλυτα ελεγχόμενες «εφαρμοσμένες» μεθόδους παρατήρησης αφού τα αποτελέσματα και οι λύσεις που προϋπάρχουν στα προγράμματα των Υ.Π. και το Διαδίκτυο, οδηγούν τον εκπαιδευόμενο στην ομαδική εξαγωγή συμπερασμάτων κι όχι στην αφαιρετική διαδικασία, προϋπόθεση για την οποία είναι η παρατήρηση και η αναλυτική και συνθετική μέθοδος του εξεταζόμενου θέματος -προβλήματος - φαινομένου. Ως συνέπεια αυτού αλλά και της άγνοιάς τους (;) οι εκπαιδευτές θα ρίχνουν όλο το βάρος της προσπάθειας τους στην ώθηση - προαγωγή (promotion) των εργασιών και όχι στην ίδια τη διαδικασία της παρατήρησης - δημιουργίας. 

Τελικά η μόνη ανατροπή που διαμορφώνεται στην εκπαίδευση είναι η επιβολή των νέων τεχνολογιών απέναντι σε έναν χωλαίνοντα, πλην γραφικό τρόπο εκπαίδευσης, ο οποίος όμως θα παραμείνει και γραφικός και χωλαίνων.

Αφού “τίποτα δεν γερνάει πιο γρήγορα απ’ όσο ένας νεωτερισμός”. Paul Valery.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΘΑ ΠΑΡΑΓΕΙ ΕΝΟΣ ΤΕΤΟΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ; 

-Παραθέτω ένα απόσπασμα κειμένου του McKenzie Wark καθηγητή Πολιτισμικών Σπουδών και ΜΜΕ, στο Πανεπιστήμιο New Scool των ΗΠΑ. 

Η ΑΝΥΣΜΑΤΟΚΡΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ : Η αναδυόμενη άρχουσα τάξη των καιρών μας. Η τάξη που κατέχει πλέον τα μέσα παραγωγής. Σκοπό της έχει να στερήσει κάθε πνευματική ιδιοκτησία από τους δημιουργούς της. Θέτει σε λειτουργία και δημιουργεί νέου τρόπους για να απαλλαγεί ο άνθρωπος από την ανάγκη. Γι’ αυτήν “η πολιτική έχει ως αποκλειστικό αντικείμενο τον απόλυτο έλεγχο της πνευματικής ιδιοκτησίας με την χρησιμοποίηση οιονεί πολεμικών στρατηγικών επικοινωνίας, ελέγχου και διοίκησης”. Για την άρχουσα τάξη η εκπαίδευση δεν πρέπει να είναι γνώση. Σκοπός της εκπαίδευσης θα είναι να παράγει εκείνο το είδος υποκειμένου που να μπορεί να συναρμοστεί με τα αντικείμενα της εμπορευματοποιημένης παραγωγής. Το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να είναι οργανωμένο σαν μία αγορά κύρους, όπου λίγοι δυσαπόκτητοι τίτλοι εξασφαλίζουν πρόσβαση στις υψηλότερα αμειβόμενες εργασίες, ενώ όλα τα υπόλοιπα προσόντα κατατάσσονται στα πιο χαμηλά διαζώματα μιας πυραμίδας κύρους και αμοιβών. Η σπανιότητα κάποιου τίτλου μολύνει το υποκείμενο με την επιθυμία για εκπαίδευση, κάνοντας το να την αντιμετωπίζει σαν ένα πράγμα, που παρέχει μια μαγική ικανότητα να κερδίζει κανείς ένα μισθό με τον οποίο θα αποκτήσει ακόμα περισσότερα πράγματα. Με την “σπάνι” και την ιεραρχική διανομή της εκπαίδευσης, οι εργάτες πείθονται να βλέπουν την εκπαίδευση όπως περίπου θα ήθελε να τη βλέπουν η άρχουσα τάξη – σαν ένα προνόμιο.

Αυτό λοιπόν που καταδεικνύεται είναι ότι: σε δισεκατομμύρια ανθρώπους καταναλωτές δόθηκε ξάφνου και εντελώς ΑΘΩΑ, το χάρισμα να ακινητοποιούν τον χρόνο, να τον αποθηκεύουν σε μορφή εικόνας και να τον επικολλούν πάνω σε προηγούμενο χρόνο - πάλι σε μορφή εικόνας - δημιουργώντας τους την ψευδαίσθηση μιας χρονικότητας, προσωπικής ιστορικής διαδρομής. 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΟΓΟΣ: 

Η ψευδαίσθηση της Εικόνας και η ψευδαίσθηση της Δημιουργίας.

» όλες αυτές οι εικονικές ιδιοποιήσεις είναι εξ’ ίσου κίβδηλες. Μετατρέπουν το Είναι σε ένα απλό παρόν, σε ένα είδος αντικειμενικής οντότητας που «παρατηρεί» εκεί έξω. Μια τέτοια «αντικειμενική θέαση» απομακρύνει βίαια τον άνθρωπο από τις ρίζες του. Τον παραδίδει στην περιέργεια ( Neugier, που στην κυριολεξία σημαίνει «πόθος για καινοτομία» ) και στον αυτοδιασκορπισμό».

»Το ον το οποίο είναι η Υποκειμενικότητα μας περιπίπτει σε κατάσταση μάζας, συρρικνώνεται σε μια «ενικότητα» - μέσα και ανάμεσα - σε μια συλλογική, δημόσια, ομαδοποιημένη «κοινή γνώμη», η οποία όμως είναι το σύνολο όχι αληθινών όντων, αλλά όντων συρρικνωμένων σε «ενικότητες» - μη Υποκειμενικότητες. 

Εκχωρούμε την ύπαρξη μας σε μία άμορφη «πολλότητα» ή «ετερότητα». 

Οι άλλοι στους οποίους εμπιστευόμαστε τους εαυτούς μας δεν είναι καθορισμένες κυρίαρχες παρουσίες: «Αντίθετα, οποιοσδήποτε άλλος μπορεί να τους αντιπροσωπεύει.

Αυτό που είναι καθοριστικό είναι μόνο εκείνη η αδιόρατη κυριαρχία των άλλων που έχει ασυνείδητα ήδη αναληφθεί από την «Υποκειμενικότητα μας» ως συν-ύπαρξη. 

Ο καθένας μας ανήκει στους Άλλους και στερεώνει την δύναμη του 

» Κάθε υπεροχή καταστέλλεται αθόρυβα. Κάθε τι αρχέγονο λειαίνεται στα γρήγορα για να φανεί πως είναι από καιρό οικείο. Κάθε τι με αγώνα κατακτημένο γίνεται του χεριού μας. Κάθε μυστικό χάνει την μυστηριακή του δύναμη».

»Στην αναυθεντική ύπαρξη, συνεχώς φοβόμαστε ( τις γνώμες των άλλων, το τι «εκείνοι» θα αποφασίσουν για εμάς, την αδυναμία μας να ικανοποιήσουμε τα κριτήρια της ψυχολογικής επιτυχίας, παρά το γεγονός ότι εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε κάνει τίποτα για να καθιερώσουμε ή απλώς να επιβεβαιώσουμε τα κριτήρια). 

Martin Heidegger – “Είναι και Χρόνος” 1927.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

WALTER BENJAMIN Μονόδρομος εκδόσεις ΑΓΡΑ

JAMES JOYCE A portrait of the artist as a young man εκδόσεις Γαλαξίας 

CLAUDE LEVI - STRAUSS Le regard Eloigne εκδόσεις Αρσενίδη HEIDEGGER Είναι και Χρόνος εκδόσεις Δωδώνη 

GEORGE STEINER Heidegger εκδόσεις πατάκη 

MCKENZIE WARK A Hacker Manifesto εκδόσεις scripta